Seminario: Museos, feminismos, canon
Xoves 30 de marzo, de 16:00 a 20:30 h. Edificio Castelao
Organiza: Museo de Pontevedra, coa colaboración da Universidade de Vigo.
La pintura es cosa mental (2003). María Victoria de la Fuente
Entendidos como dispositivos para a produción de coñecemento e, polo tanto, para a reprodución das relacións de poder, os museos lexitiman e permiten a continuidade da orde social. Como espazos de representación, debuxan unha forma concreta de ver a realidade dentro da orde androcéntrica que caracterizou a interpretación do pasado e do sistema da arte, un discurso oficial que esixe, por unha banda, analizar e transformar as estruturas e, por outra, buscar outro canon para reconfigurar os relatos e a mirada. Pensar nos museos desde o feminismo significa deconstruír tanto a institución como o canon, desenvolver historias situadas e formas de relación e de goberno horizontais, participativas e inclusivas, baseadas no diálogo e no intercambio. É dicir, abordar os prexuízos e a reprodución dos estereotipos de xénero, clase e raza que persisten na sociedade, na historiografía e na arqueoloxía.
O seminario ‘Museos, feminismos, canon’ pretende suscitar un debate sobre a institución museo, as súas representacións e as súas exclusións, utilizando a perspectiva feminista para estudar como se perpetuou o discurso hexemónico e para cuestionar a reprodución de complexas relacións de poder que estas narracións representan. Ao mesmo tempo, o programa do seminario responde ao interese do Museo de Pontevedra por formular unha idea de museo inclusivo e igualitario que incorpore transversalmente o feminismo, tanto nos discursos como nos espazos. Pódense transformar os museos a partir da crítica e da epistemoloxía feministas? Cales son esas formas de facer? Haberá que revisar os relatos, as políticas de adquisición e exposición, os modos de relación? Cal é o obxectivo final?
16:00. Presentación do seminario
José Manuel Rey, director do Museo de Pontevedra
16:10-17:00. Conferencia: Museos, museos, museos desde o feminismo
Lourdes Méndez Pérez. Catedrática de Antropoloxía da Arte, Universidad del País Vasco.
Sexa etnográfico, arqueolóxico, de artes e tradicións populares, tecnolóxico, de belas artes, de arte contemporánea, todo museo fai seu un sistema clasificatorio a partir do que diferencia e xerarquiza categorías de obxectos, de técnicas e de produtores. Da obra única ao obxecto múltiple, do artista ao artesán, da apreciación estética á técnico-cultural, os diferentes museos adquiren obras, que primeiro ordenan e logo exhiben, a través das que nos contan unha historia -da arte, da cultura, da ciencia- apoiándose en saberes científico-sociais etnocéntrica e androcentricamente nesgados. Para pensar a institución museo desde o feminismo hai que inserila nos campos da arte e da cultura locais e internacionais; e examinar o armazón clasificatorio subxacente visibilizando os seus implícitos, os seus rumbos e as súas consecuencias para quen foron categorizados como “outros” e para as súas obras. Tras realizar ese traballo poderemos reflexionar sobre como unha política cultural feminista é indispensable para transformar a narrativa histórica excluínte que constrúe, exhibe e sacraliza unha das institucións estelares da Modernidade occidental; e para alcanzar o obxectivo que se expuxo a nivel internacional a finais dos sesenta do pasado século, a saber, democratizar a arte e a cultura.
17:00-17:50. Conferencia: Unha mirada crítica aos museos arqueolóxicos. Unha reflexión desde a arqueoloxía feminista
Lourdes Prados Torreira. Catedrática de Arqueoloxía, Universidad Autónoma de Madrid
A interpretación do pasado sofre dos rumbos androcéntricos da investigación e esta, á súa vez, reflíctese nos museos arqueolóxicos nos que, maioritariamente, se invisibiliza ás mulleres, ás que non se considera parte activa das súas comunidades e todo iso, sen ningunha base científica. Nesta conferencia propoñeremos que os museos poden e deben ser espazos abertos e inclusivos de reflexión, no que todos e todas poidan verse representados como individuos activos na construción cultural do pasado, como un paso indispensable para construír unha sociedade máis igualitaria no presente.
Isto é posible cunha nova mirada ao rexistro arqueolóxico, sempre partindo de investigacións científicas rigorosas. Con este obxectivo exporemos cales son, na nosa opinión, os comportamentos xerais dos museos arqueolóxicos á hora de incluír ou non a perspectiva de xénero nas súas institucións, que debilidades e fortalezas observamos neles, e que pautas cremos que axudarían a conseguir uns museos máis igualitarios, sempre sen renunciar ao rigor científico da investigación arqueolóxica.
17:50-18:10. Descanso
18:10-19:00. Conferencia: As artistas nos relatos museográficos
Concha Lomba Serrano. Catedrática de Historia da Arte, Universidad de Zaragoza
Se durante anos as mulleres artistas foron obxecto dun ominoso silencio relegándoas a un papel, cando menos, subsidiario respecto dos homes, os museos, en tanto que as institucións artísticas por excelencia que sancionan a calidade, non foron alleos ao devandito proceso. É máis, contribuíron a iso omitindo dos seus discursos museográficos ás creadoras, pertenzan a unha ou outra época, a un ou outro país, adscríbanse a unha ou outra poética. Os museos tamén teñen xénero, e sempre foi masculino. E cando transcorreron case corenta anos desde que as Guerilla Girls comezasen a súa concienciuda e eficaz denuncia desde as rúas de Nova York criticando a falta de produción artística das mulleres en tan doutas institucións, son poucos os museos que iniciaron novos relatos desde a perspectiva de xénero. En consecuencia, é necesario atallar semellante situación para que as mulleres non deban estar espidas para entrar nos museos.
19:00-20:30. Debate: Ideas para un museo feminista
Participan: Lourdes Méndez Pérez, Lourdes Prados Torreira, Concha Lomba Serrano
Modera: Fátima Braña Rey. Profesora de Antropoloxía Social, Universidade de Vigo
Na actualidade atopámonos con prácticas profesionais de carácter reflexivo nos museos que procuran facer explícitas as lóxicas de constitución, de exclusión y de representación que fan parte da institución. Nestas formas de entender o museo tamén se incorpora a crítica feminista. Como abordar o traballo no museo para construír actividades, exposicións ou museos críticos?
Acceso libre.
Entregaráselles un certificado de asistencia ás persoas que se inscriban previamente en reservas.museo@depo.gal.